Labirynty i Spirale
Prawdzie przeznaczenie labiryntu po dziś dzień pozostaje tajemnicą . Zawiłe układy korytarzy, przejść i pomieszczeń pełniły różne funkcje – od symboli religijnych, po zastosowania w budowlach i ogrodach. Motyw labiryntu pojawia się na całym świecie, we wszystkich kulturach.
Spiralne labirynty to jedne z najstarszych wzorów abstrakcyjnych stworzonych przez człowieka. Są to pierwsze obrazy przedstawiające symbole, a nie wydarzenia, takie jak polowania bitwy. Pojawiły się w tym samym czasie w różnych częściach świata, tak bardzo odległych, że idea ich powstania nie mogła być skutkiem przenikania się różnych kultur. Wzory labiryntowe odkryte w Arizonie, w Indiach, na Sumatrze, a także w Europie – pochodzą z tego samego okresu.
Labirynt był związany z religijnymi ideami śmierci i zmartwychwstania. Stał się też przedmiotem rytuałów mających zapewnić powrót wiosennej bujności po długiej zimowej śmierci słońca. Wczesne społeczności południowej Europy wykuwały wyobrażenia labiryntów na skałach grobowców i pomników. Inne, jak choćby ludy Skandynawii, tworzyły darni lub otoczaków labirynty, w których odbywano rytualne tańce podczas równonocy wiosennej.
Najsłynniejszy na świecie jest mityczny labirynt króla Krety Minosa. Zawiłe korytarze niegdyś domem minotaura – pół człowieka, pół byka. W trakcie wykopalisk w minojskim pałacu w Knossos na Krecie nie znaleziono jednak śladu żadnego labiryntu. Natomiast liczne są dowody kultu byka, którego symbolem jest topór z podwójnym ostrzem zwany „labrys”, od czego, może, pochodzić słowo „labirynt”.
Nie wiadomo kiedy powstał pierwszy Labirynt . W V w. p.n.e. grecki historyk Herodot zwiedził słynny budynek w Fajum w Egipcie, zbudowany z 1800 r. p.n.e. przez Amenemheta III i opisywany jako „labirynt”. Choć była to budowla o zawiłym kształcie z 12 dziedzińcami oraz szeregiem pomieszczeń połączonych krętymi korytarzami, nie wydaje się, aby rozmyślnie została zaprojektowana jako labirynt.
W Europie Północnej jednym z najstarszych rysunków przypominających labirynt jest potrójna spirala wyryta skale wewnątrz kopca grzebalnego w New Grange, w irlandzkim County Meath. W innych naskalnych rzeźbach labiryntów, które znajdowano w całej Europie, można zauważyć rozwój od spiral, w stadium początkowym, do bardziej złożonych „kreteńskich labiryntów” w wiekach późniejszych. Od końca XII wieku w kościołach całej Europy zaczęły pojawiać się labirynty w postaci wzorów układanych z płytek na posadzkach. Znajdowały się one w wielu katedrach francuskich, miedzy innymi w Bayeuz, Ammines, Chartres ( Bardzo ciekawa i interesująca katedra. Z tego co kojarzę jest temat na forum o niej.) i Sens.
Posadzki labiryntowe stały się integralną częścią aktu pokuty, w trakcie którego wierni przemierzali na kolanach ich zawiłe wzory. Pokuta taka była często nakładana na tych, którzy nie mogli odbyć pielgrzymki do Ziemi Świętej, a kościelne labirynty zyskały miano chemins de Jerusalem, „drogi Jerozolimy”. We Włoszech wykuwano labirynty na filarach i ścianach, aby można było przesuwać po nich palcem w czasie modlitwy. Jeden z nich istnieje do dziś w katedrze Lucca.
Labiryntów używano także w obrzędach ludowych, których korzenie sięgają rytuałów pogańskich. W Anglii wykonane z darni labirynty, takie jak Julian`s Bower w Alkoborough nad Hamburside, były używane w trakcie obchodów Wielkanocy i świąt majowych. Spiralne tańce, w trakcie których młodzi mężczyźni i kobiety wirują do wnętrza labiryntu, póki nie osiągną środka, po czym wracają na zewnątrz, były popularne jeszcze w XIX wieku. W europie nadal odbywają się tańce labiryntowe nawiązujące do antycznego tańca żurawia, czyli geranos, który ponoć odtańczył wraz z towarzyszami Tezeusz na greckiej wyspie Naskos dla uczczenia udanej ucieczki.
Od XVI wieku w Europie zapanowała moda na ogrody w kształcie labiryntów ( np. w Hampton Court ). Tworzyły je alejki, ślepe korytarze i przejścia obsadzone żywopłotami. Największy na świecie taki współczesny labirynt z Longleat House w Wiltshire otwarto w 1978.
Zródła: - Wikipedia
- Encyklopedia PWN
- Niezwykłe miejsca niezwykłe krainy
Użytkownik RedHousePainters edytował ten post 08.02.2008 - 17:19