Do określania natężenia promieniowania i jego dawki na jaką był narażony człowiek służy wiele jednostek, niektóre z nich to;
*
W fizyce i chemii podstawową jednostką charakteryzowania promieniowania jest energia ich cząstek mierzona eV (elektronowoltach). 1eV=1,602*10-19 J. Jednakże do określania skutków działania promieniowania na organizmy żywe nie wystarczy tylko podanie energii cząstek, na działanie których był narażony.
Jednostki natężenia promieniowania.
Jednostki natężenia promieniowaniato jednostki określająca aktywność promieniotwórczą, poprzez podanie intensywności jej promieniowania (gęstości strumienia).
*
1 Ci - jeden kiur, nazwa tej jednostki pochodzi od nazwiska Marii Skłodowskiej-Curie. Za wzorzec ilościowy przyjęto intensywność promieniowania jednego grama czystego izotopu radu-266, w którym zachodzi 3,7*1010 rozpadów promieniotwórczych na sekundę. Kiur nie jest wprawdzie jednostką układu SI, ale jest niekiedy używany, zatem warto pamiętać co oznacza.
*
Stosowaną obecnie i umieszczoną w układzie SI jednostką intensywności promieniowania jest Bekerel: 1Bq. Aktywność jednego bekerela posiada ciało w którym na jedną sekundę dochodzi do jednego aktu rozpadu promieniotwórczego. Nazwa ta pochodzi od nazwiska odkrywcy promieniowania: Henriego Becquerela. Aktywność jednego kiura jest równa aktywności 3,7*1010 bekerela.
Jednostki dawki pochłoniętej energii
Jednostki dawki pochłoniętej energii określają jaką energię promieniowania pochłonęło ciało o danej masie.
*
W układzie SI jednostką dawki pochłoniętej energii promieniowania jonizującego przez materię jest jeden Grej (Gy). 1Gy=1J/1kg.
*
Dawną jednostką jest rad 1Gy=100rad=0,01J/kg=100erg/g (erg-jednostka pracy ciepła i energii w układzie CGS (układ jednostek fizycznych oparty na centymetrze, gramie i sekundzie) 1erg=10-7J
Jeszcze jedną jednostką określającą oddziaływanie promieniowania z materią jest LET, określa stratę energii danej cząstki w stosunku do przebytej przez nią drogi. LET zależy nie tylko od rodzaju promieniowania, ale również od zdolności hamowania ośrodka absorbującego. LET to skrót od angielskich słów: linear energy transfer, które oznaczają: liniowy współczynnik przenoszenia energii.
Jednostki dawki ekspozycyjnej
*
Dawka ekspozycyjna mówi nam o ładunku który został wytworzony przez promieniowanie jonizujące w jednostce masy danego ciała. Obecnie używaną i umieszczoną w układzie SI jednostką dawki ekspozycyjnej jest kulomb na kilogram (C/kg). Dawniej używaną jednostką jest rentgen (1R=2,58*10-4 C/kg).
Moc dawki
Moc dawki promieniowania to stosunek wartości tej dawki do czasu w którym została otrzymana. Moc dawki jest to wielkość opisująca szybkość napromieniowania.
*
Moc dawki pochłoniętej: Gy/s lub Gy/h, albo rad/h.
*
moc dawki ekspozycyjnej:A/kg albo R/h. 1R/h=7,166 · 108 A/kg.
Jednostki dawki równoważnej
Konsekwencje jakie będzie miał dla nas kontakt z promieniowaniem zalezą nie tylko od tego na jaką dawkę promieniowania byliśmy narażeni, ale również jaki był jego rodzaj i jaka tkanka została napromieniowana.
*
Do określania biologicznych skutków napromieniowania ożywa się tzw. dawki równoważnej mierzonej w siwertach (Sv), lub dawniej w remach (rem).
W związku z tym, że nie każde promieniowanie działa równie destrukcyjnie na organizmy żywe do porównywania dawki pochłoniętej i dawki równoważnej używa się tzw. czynnika jakości promieniowania
*
QF - quality factor (współczynnik skuteczności biologicznej). Np. dla promieniowania gamma 1Sv=1Gy. Dla innych rodzajów promieniowania, działających o wiele silniej na organizmy żywe współczynnik QF przyjmuje wartości wiele większe (np. promieniowanie alfa QF=25). Sv=Gy*QF, rem=rad*QF, 1Gy=100radów, zatem 1Sv=100remów.
Dawki
 W literaturze często można się spotkać z pewnymi określeniami dawek promieniowania, warto wiedzieć co one oznaczają.
*
Dawka letalna (LD50/30) została wprowadzona w związku z faktem, iż jednakowe dawki promieniowania wywierają na różne organizmy różne skutki. Dawkę letalną określa się dla danej populacji i jest to jednorazowa dawka promieniowania, jaka jest potrzebna do zgonu 50% osobników danej populacji w ciągu 30 dni od napromieniowania. Warto na tym miejscu podać kilka przykładów;
Organizm LD50/30 (Sv)
człowiek 3-4
małpa 5-6
osioł 7,8
koza 3,5
żółw 15
nietoperz 150
ślimak 80-200
mucha 800
pantofelek 3000
*
Dawka letalna 100% (LD100) najmniejsza dawka promieniowania, prowadząca do zgonu 100% organizmów danej populacji w 30 dni od ekspozycji jednorazowej. Dawkę tę mierzy się, podobnie jak dawkę LD50/30 w jednostkach dawki równoważnej.
*
Dawka graniczna; największa dawka promieniowania ponad tło naturalne która jest uznawana za bezpiecznie małą. Dla większości społeczeństwa wynosi ona 1 mSv/rok (100 mrem/rok), dawniej było to 5 mSv/rok (500 mrem/rok). Dla ludzi zawodowo narażonych na promieniowanie jonizujące przyjmuje się dawkę graniczną 50 mSv/rok (5rem/rok).
źródłopolskie przepisy BHP (dużo tego)
link
Użytkownik Hellraiser edytował ten post 17.03.2011 - 21:00
