Mikroekspresja– bardzo krótko trwająca, rzędu 50 ms, pełna ekspresja miniczna, charakterystyczna dla przeżywanej emocji.
Emocje sprzężone są z określoną, uniwersalną mimiką, reakcja mimiczna pojawia się więc automatycznie podczas przeżywania określonej emocji i zwykle upływa pewien krótki czas, zanim jesteśmy w stanie świadomie ją kontrolować. Podczas tego opóźnienia, trwającego około pięćdziesięciu milisekund, zanim zdążymy skontrolować reakcję mimiczną, ujawnia się ona w postaci mikroekspresji.
Ponieważ czas trwania mikroekspresji jest krótszy niż mrugnięcie oka, większość ludzi nie potrafi jej świadomie dostrzec, ale już godzina treningu wystarczy, aby nauczyć się je rozpoznawać. Mikroekspresje związane są z prawdziwie przeżywanymi w danej chwili emocjami, dlatego istnieje możliwość wykorzystania znajomości mimiki i mikroekspresji do wykrywania oszustwa i kłamstwa u rozmówcy, gdy jego sygnały werbalne są sprzeczne z mimiką mikroekspresji. Według niektórych opracowań skuteczność takiego wykrywania kłamstwa jest większa niż skuteczność wariografu, wynosi około 80%.
Ekman „odkrył” mikroekspresje obserwując nagraną na wideo kobietę, która przekonywała swojego lekarza psychiatrę, że powinna dostać przepustkę. Twierdziła, że jej depresja minęła i nie ma już zamiaru popełnić samobójstwa. Kobieta uśmiechała się i sprawiała wrażenie szczęśliwej. Na filmie oglądanym w zwolnionym tempie odkryto jednak, że tuż przed uśmiechem na jej twarzy pojawiał się wyraz smutku, charakterystyczny dla przeżywanej depresji. Najlepsi w rozpoznawaniu kłamców są agenci służb specjalnych, psychologowie oraz psychiatrzy pracujący w zawodzie terapeuty.
Metody tradycyjne bywają zwodnicze
Dr Witkowski (autor książki "Psychologia kłamstwa") przestrzega przed zawodnością tradycyjnych metod rozpoznawania kłamstwa.
- Wytrawni kłamcy doskonale zdają sobie sprawę, czego nie powinni robić, a co powinni, żeby zyskać wiarygodność. Wiedzą to od dzieciństwa (np. kiedy rodzice chcieli się dowiedzieć prawdy, kazali im patrzeć prosto w oczy) lub dowiedzieli się później (np. kłamstwo pobudza nas emocjonalnie, zatem dobry kłamca unika gestykulacji). Sposoby te łatwo wytrenować i dlatego tradycyjnie stosowane przez nas sposoby rozpoznawania kłamców mogą być zawodne - zwraca uwagę.
Wiarygodnym sygnałem kłamstwa jest natomiast mikroekspresja
Mikroekspresja to wyraz twarzy wyrażający prawdziwą przeżywaną w danym momencie emocję, a pojawiający się, gdy kłamiemy. Na przykład kiedy o filmie, który wcale nam się nie podobał mówimy, że był świetny, na ułamek chwili (poniżej czwartej części sekundy, czyli 25 milisekund) pojawia się na naszej twarzy grymas wyrażający to, co rzeczywiście myślimy, a co chcielibyśmy ukryć.
- Zaobserwowanie mikroekspresji jest jednak niezwykle trudne i bez przejścia specjalistycznych szkoleń bardzo mało prawdopodobne - mówi Witkowski.
Inną łatwą do zauważenia oznaką kłamstwa jest dłoń wędrująca w okolice ust. Szczególnie dobrze widać ten odruch u dzieci. Wglądają one wtedy tak, jakby chciały coś powiedzieć, ale jednocześnie nie pozwalały sobie tych słów wypuścić z buzi.
- Odpowiednikiem tego gestu u dorosłych, niezbyt biegłych w sztuce mówienia nieprawdy, jest dłoń zatrzymująca się gdzieś na twarzy, w okolicach nosa lub czoła. Oczywiście, czasem zakrywanie ust, drapanie lub gładzenie się po twarzy to wynik przypadku i niekoniecznie musi oznaczać nieuczciwe intencje rozmówcy - zastrzega psycholog.
Znacząca mowa ciała
Kłamcy czasem także mową ciała mimowolnie przekazują sygnały o tym, co chcieliby ukryć. Do takich bezwiednych gestów należą np. palce ułożone w literę V (znak wiktorii), kciuk w górze (gest OK) lub słynny gest Kozakiewicza (satysfakcja). Ręce kłamcy wykonują te gesty zwykle na wysokości kolan, podczas gdy on sam siedzi np. w fotelu i z pozornym smutkiem na twarzy opowiada nam jakąś historię.
pokazuje gest wiktorii i jego prawdziwe emocje. - Tego rodzaju "przecieki" występują jednak dosyć rzadko - ubolewa Witkowski.
Zdradziecki asymetryczny uśmiech
- Warto zapamiętać, że autentyczne, nie udawane emocje widoczne są po obu stronach twarzy jednocześnie. Normalnie obie strony twarzy powinny więc smucić się lub cieszyć jednakowo. Człowiek uśmiechający się fałszywie, uśmiecha się tylko połową twarzy. Ma uśmiech taki jak u fotografa, lekko asymetryczny - pokazują badania z użyciem zdjęć montowanych z połówek twarzy tego samego człowieka - wyjaśnia Witkowski.
Innych ważnych wskazówek dostarczają nam mięśnie twarzy naszego rozmówcy. Mięśnie te można podzielić na "wiarygodne" i "niewiarygodne". Ruchem mięśni "wiarygodnych" steruje m.in. układ wegetatywny, nad którym nie jesteśmy w stanie sprawować kontroli (należy do nich np. wiele mięśni zawiadujących brwiami i kącikami ust).
- A więc, żeby wprawnie rozpoznawać kłamstwo należałoby wiedzieć, na które z ruchów mimicznych mamy wpływ, a które są od naszej woli niezależne i głównie na nich polegać. Taka specjalistyczna wiedzą jest dostępna tylko niewielu - mówi psycholog.
żródła:
- http://pl.wikipedia....iki/Mowa_ciaĹa
- http://www.deon.pl/i...oekspresja.html
