Trzej schizofrenicy utożsamiają się z Jezusem – co się stanie, gdy się ze sobą spotkają?
W lipcu 1959 r. Milton Rokeach – amerykański psycholog polskiego pochodzenia, który urodził się w Hrubieszowie jako Mendel Rokicz – zainicjował jeden z najdziwniejszych eksperymentów w historii psychologii. Na jego polecenie w zakładzie psychiatrycznym w miasteczku Ypsilanti umieszczono razem trzech cierpiących na schizofrenię paranoidalną mężczyzn, z których każdy uważał się za Jezusa Chrystusa. Schizofrenicy postawieni więc zostali w obliczu oczywistego paradoksu, co według Rokeacha musiało wyzwolić w nich reakcje mogące się później przełożyć na pozytywne efekty w leczeniu ich zaburzeń osobowości.
W trwającym dwa lata eksperymencie udział wzięli: Clyde Benson – rolnik, który na przestrzeni kilku miesięcy pochował żonę, ojca i matkę, po czym popadł w alkoholizm; Joseph Cassel – niespełniony pisarz, który nie potrafił utrzymać swojej rodziny, i któremu ciągle wydawało się, że ktoś próbuje go otruć; Leon Gabor – weteran II wojny światowej, który po wyjściu z armii zamieszkał ze swoją fanatycznie religijną matką i zaczął słyszeć głosy.
Na początku eskperymentu wszystko przebiegało zgodnie z przewidywaniami Rokeacha. Schizofrenicy ścierali się ze sobą i kłócili: „Nie będę cię czcił! To ty masz mnie czcić!”. Dość szybko jednak zaczęli sobie całą tę sytuację racjonalizować. Benson stwierdził, że pozostali dwaj Chrystusowie są tak naprawdę martwi i przemawiają przez nich jakieś maszyny, które w nich siedzą. Z kolei Cassel tłumaczył to bardzo logicznie: Benson i Gabor to przecież pacjenci szpitala psychiatrycznego, więc po prostu są obłąkani. Jeśli zaś chodzi o Gabora, to wynajdował różne uzasadnienia i posunął się nawet do tego, że uznał boskość swoich towarzyszy, dodając przy tym jednak, że są to bogowie jakiejś gorszej kategorii. Przekonania całej trójki co do własnej osobowości pozostały zatem nienaruszone.
Przez kolejne miesiące Rokeach próbował jeszcze jakoś wpłynąć na swoich pacjentów, prowadząc z nimi różne manipulowane rozmowy i dając im do wykonania różne zadania. Nic jednak nie przynosiło spodziewanych efektów terapeutycznych. Ostatecznie po dwóch latań starań psycholog stracił wszelką nadzieję na wyleczenie trzech Jezusów i w sierpniu 1961 r. eksperyment został przerwany. Dwa lata później Rokeach wydał książkę p.t. The Three Christ of Ypsilanti, w której całą tę historię dokładnie opisał, natomiast w 1984 r., w posłowiu do kolejnego wydania książki, zdobył się na autorefleksję i przeprosił za swój eksperyment, nazywając go nieetycznym.
__________________________________________
Dla zainteresowanych: Obszerniejszy artykuł (eng)
