Empatia – cenniejsza niż złoto
Od dawna naukowcy starają się zrozumieć akty przemocy – począwszy od ulicznych bójek przez seryjne morderstwa dokonywane przez psychopatów po masowe zbrodnie ludobójstwa. Dr Simon Baron-Cohen, profesor psychiatrii i psychologii Cambridge University, który od kilkudziesięciu lat próbuje rozgryźć co przesądza to takich zdarzeniach, stwierdza, że wyjaśnianie okrucieństwa przez abstrakcyjne pojęcie „zła” jest niewystarczające. Baron-Cohen podkreśla, że “zło” jest w potocznym języku jednym z wielu określeń na czynienie złych rzeczy – takie założenie nie przybliża nas jednak do zrozumienia co oddziela drobne wykroczenie drogowe od ludobójstwa. Baron-Cohen proponuje by zamiast tego poszukać innych teorii ludzkiego okrucieństwa, koncentrując się na zjawisku empatii.
Przenosząc akcent na empatię mamy możliwość poszukiwania sposobów by naprawić te deficyty u osób „najgorszych”. Wydaje się również, że wzmocnienie empatii może przyczynić się do rozwiązania wielu konfliktów, również politycznych, w których teraz skazani jesteśmy na dyplomatyczne lub siłowe rozwiązania. Jako przykład takiego właśnie wykorzystania empatii – na bardzo ludzkim poziomie – wskazuje spotkanie Nelsona Mandeli i Fredericka de Klerka w latach 90-tych XX wieku, które rozpoczęło proces demokratycznych przemian w Republice Południowej Afryki.
Baron-Cohen określa empatię w dwóch wymiarach: jako zdolność określenia myśli i uczuć innej osoby oraz jako zdolność do właściwego reagowania na te zidentyfikowane myśli i uczucia. Nazywa empatię najbardziej cennym z naturalnych zasobów ludzkości podkreślając jednocześnie, że są to zasoby, z których nie w pełni korzystamy, nie wykorzystujemy tego naturalnego potencjału. Niedostatek empatii jest zdaniem badacza ważnym wyzwaniem globalnym związanym z poziomem zdrowia społeczeństw – zarówno na poziomie mikro (np. rodziny) jak i na poziomie makro gdy dotyka to całe narody.
Baron-Cohen rozpoczął swoje badania nad okrucieństwem pod wpływem rodzinnych historii – wychowany w rodzinie żydowskiej miał okazję słyszeć opowieści o okrutnym traktowaniu Żydów i innych nacji w nazistowskich Niemczech. Obrazy okrucieństwa z opowieści ojca trwale wpisały się w świadomość przyszłego naukowca. Najnowsza jego książka dotycząca zła i empatii, która ukazała się w Wielkiej Brytanii pod tytułem „Zero Degrees of Empathy" w Stanach Zjednoczonych zaś jako: "The Science of Evil", jest też próbą określenia źródeł i uwarunkowań empatii, łącznie z wpływem hormonów, genów, środowiska, wczesnych doświadczeń dziecięcych. Powołując się na liczne badania wylicza Baron-Cohen co najmniej 10 obszarów mózgu tworzących swoiste „obwody empatii”. U osób, które dopuszczają się krzywdzenia innych obszary te funkcjonują nieprawidłowo. Baron-Cohen konstruuje również swoiste kontinuum empatii na skali od 0 do 6 oraz test mający określić nasilenie tej cechy u poszczególnych osób. Rozkład tej cechy, podobnie jak w przypadku większości cech badanych przez psychologów ma charakter normalny (krzywej dzwonowej) – największa odsetek badanych mieści się w środkowej części skali. Najniższe wyniki osiągają osoby z zaburzeniami osobowości typu antysocjalnego (tzw psychopaci), narcystycznego i pogranicznego (borderline). Baron-Cohen podkreśla jednak by nie określać tych osób jako „złych” a raczej chorych czy „niepełnosprawnych”. Zachęca też do poszukiwania wyjaśnień takich deficytów oraz sposobów radzenia sobie z nimi. Choć badacz odcina się od stwierdzenia, że psychopatów można „leczyć” z ich okrutnych zachowań to jest przeciwko zarówno pełnemu izolowaniu ich jak i przeświadczeniu, że nic nie jesteśmy w stanie dla nich zrobić. Podkreśla, że empatia jest po prostu jedną z umiejętności, które można kształtować.
Empatia to również składowa inteligencji emocjonalnej ( EI). Jestem ciekawa jak z tą empatią u was wygląda? Możecie powiedzieć, że jesteście osobami empatycznymi? Jeśli nie jesteście pewni to zapodaje Test. Wiadomo, to tylko test, ale mniej więcej można się czegoś dowiedzieć. Zapraszam do zabawy 
TEST NA POZIOM EMPATII
Poziom empatii
Wypełnij poniższy quiz. Odpowiadając na pytania, możesz wybrać tylko jedną odpowiedź.
Pytanie 1. Jedną z bliskich ci osób dotyka poważna choroba. Na wiadomość o tym wydarzeniu reagujesz:
a) To straszne. Jak ona sobie z tym poradzi? (1 punkt)
b) Muszę ją jakoś wesprzeć. Wybieram się w odwiedziny na rozmowę. (2 punkty)
c) Pomyślę o tym później, na razie mam ważniejsze sprawy na głowie. (0 punktów)
d) Mam swoje, równie ważne problemy. (0 punktów) e) Wszyscy na coś chorujemy i wszyscy kiedyś umrzemy. Musimy z tym jakoś żyć. (0 punktów)
Pytanie 2. Czy często masz wrażenie, że trudno przekazać ci innym ludziom swoje przemyślenia i odczucia na jakiś temat?
a) Tak, dosyć często mi się to zdarza. (0 punktów)
b) Raczej rzadko. (1 punkt)
c) Nie, prawie nigdy. (2 punkty)
Pytanie 3. Czy masz wrażenie, że ludzie obdarzają cię zaufaniem i często stajesz się ich powiernikiem?
a) Zdecydowanie tak. (2 punkty)
b) Raczej nie. (1 punkt)
c) Nie, moje rozmowy z innymi są raczej powierzchowne. (0 punktów)
Pytanie 4. Czy oglądając film, często zdarza ci się tak wejść w życie bohaterów, że trudno ci „powrócić do rzeczywistości”?
a) Zdecydowanie tak. (2 punkty)
b) Dosyć często mi się to zdarza. (2 punkty)
c) Raczej rzadko. (1 punkt) d) Nie, nigdy. (0 punktów)
Pytanie 5. Czy słuchając zwierzeń osoby, która doświadczyła czegoś trudnego, często trudno ci pohamować łzy?
a) Tak. (2 punkty)
b) Czasami. (1 punkt)
c) Nie. (0 punktów)
Pytanie 6. Czy bliska i szczera rozmowa z drugim człowiekiem sprawia ci przyjemność?
a) Tak, bardzo. (2 punkty)
b) Trudno stwierdzić. (1 punkt)
c) Nie, wolę rozmawiać bardziej swobodnie, bez zbytniego okazywania uczuć. (0 punktów)
Pytanie 7. Czy potrafisz zrozumieć intencje innych ludzi, nawet jeśli odbiegają od twoich zasad?
a) Tak. (2 punkty)
b) Raczej tak. (1 punkt)
c) Z trudem. (0 punktów)
d) Nie. (0 punktów)
Pytanie 8. Jeśli ktoś zaczyna ci się zwierzać…
a) staram się zakończyć temat. (0 punktów)
b) słucham, starając się jak najszybciej pocieszyć tę osobę i przejść na mniej „emocjonalne” tory rozmowy. (1 punkt)
c) słucham ze szczerą uwagą. (2 punkty)
Pytanie 9. Kiedy twój rozmówca ziewa…
a) prawie zawsze ziewam razem z nim. (2 punkty)
b) czasem zdarza mi się ziewnąć. (1 punkt)
c) myślę sobie: „Jak może się tak zachowywać!”. Absolutnie nie mam odruchu, aby „odziewnąć”. (0 punktów)
Pytanie 10. Czy często wyobrażasz sobie, jak czuje się twój rozmówca?
a) Tak, prawie zawsze. (2 punkty)
b) Tak, dosyć często. (2 punkty)
c) Sporadycznie. (1 punkt)
d) Raczej nigdy. (0 punktów)
Pytanie 11. Jeśli ktoś opowiada ci o jakimś przyjemnym doświadczeniu, którego doświadczył (np. o tym, że się zakochał), czy zdarza ci się, że przepełnia cię radość i optymizm, tak jakbyś sam(-a) tego doświadczył(-a)?
a) Tak, bardzo często. (2 punkty)
b) Czasami tak mi się zdarza. (1 punkt)
c) Nie, raczej trudno mi sobie wyobrazić, co taka osoba może przeżywać. (0 punktów)
Pytanie 12. Jakie słowa przychodzą ci na myśl, widząc, że ktoś się bardzo martwi…
a) „Wszystko będzie dobrze”. (1 punkt)
b) „Jak mogę ci pomóc?”. (2 punkty) c) „Nie potrafię pocieszać”. (0 punktów)
Pytanie 13. Czy zdarza ci się powiedzieć coś, co właśnie zamierzał powiedzieć twój przedmówca?
a) Tak, bardzo często! (2 punkty)
b) Dość często mi się to zdarza. (2 punkty)
c) Raczej rzadko. (1 punkt)
d) Nie zdarza mi się. (0 punktów)
Pytanie 14. Emocje człowieka poznajesz, gdy…
a) o nich opowie. (0 punktów)
b) widzę jego sylwetkę i wyraz twarzy. (2 punkty)
Pytanie 15. Czy łatwo ci rozwiązywać konflikty z innymi?
a) Tak, nie mam z tym trudności. (2 punkty)
b) Raczej tak. (1 punkt)
c) Zdecydowanie nie. (0 punktów)
Interpretacja wyników testu
Podlicz wszystkie punkty przy odpowiedziach, jakie zaznaczyłeś(-aś). Suma punktów wskaże, na ile jesteś osobą empatyczną. Sprawdź, co oznacza twój wynik!
30-19 punktów – bardzo mocna empatia
Jesteś osobą silnie empatyczną. Twoje relacje z innymi są bliskie i ciepłe. Ludzie znajdują u ciebie wsparcie. Jesteś spolegliwy(-a), potrafisz załagadzać konflikty i wysłuchać nawet takie osoby, które bardzo cierpią i potrzebują wsparcia. Nie masz trudności w nawiązywaniu kontaktu z innymi i łatwo ci zrozumieć postępowanie innych.
18-10 punktów – mocna empatia
Empatia jest twoją mocną stroną. Często zdarza ci się współodczuwać i nie stanowi dla ciebie problemu zrozumienie zachowania kogoś, kto działa w niezgodzie z twoimi zasadami. Empatia pomaga ci dobrze komunikować się z innymi i wiesz, jak ją wykorzystać. Potrafisz nawiązywać bliskie i głębokie relacje z innymi.
9-5 punktów – umiarkowana empatia
Posiadasz empatię w umiarkowanym nasileniu. Często potrafisz wczuć się w sytuację drugiego człowieka, ale nie zawsze jest to łatwe. W sytuacjach konfliktowych często trudno ci zrozumieć intencje drugiej strony. Miewasz też trudności z przekonaniem osób do swojego zdania. Spróbuj ćwiczyć siłę swojej empatii. Dobrym ćwiczeniem jest próba zrozumienia tego, co ktoś czuł w konkretnej sytuacji i dlaczego postąpił właśnie tak, a nie inaczej. Spróbuj wyobrazić sobie, co czuje twój rozmówca, a później zapytaj go, czy dobrze odczytałeś jego emocje.
4-0 punktów – słaba empatia
Empatia nie jest twoją mocną stroną. Nie posiadasz tej cechy w zadowalającym stopniu. Według niektórych jednak, empatii można się nauczyć. Spróbuj od prostych ćwiczeń, takich jak wyobrażanie sobie, co może odczuwać w danym momencie twój rozmówca lub co chce za moment powiedzieć. Warto rozwijać empatię, gdyż bardzo ułatwia kontakt z ludźmi.
Na koniec zachęcam do podzielenia się wynikami ( jeśli ktoś nie chce, to nie musi) oraz do dyskusji na temat EMPATII
. Jednak życie jest nieco trudniejsze niż pytania w tym teście. 
