Piramidy fascynują ludzi od tysięcy lat. Jedna z najciekawszych takich budowli mieści się w Dolinie Meksyku, w stanowisku archeologicznym Cuicuilco. Piramida zaskakuje swoim kształtem, a jej historia jest pełna tajemnic.
Dolina Meksyku była kolebką takich prekolumbijskich kultur jak Teotihuacan, Toltekowie czy Aztekowie. Wiele lat przed nimi, miejsce te zamieszkiwał jednak tajemniczy lud, którego największym dokonaniem była budowa niezwykłej piramidy. Budowla ta pozostawała nieodkryta aż do 1920 roku, kiedy to archeolog Manuel Gamio zwrócił uwagę na dziwny kształt pewnego wzgórza, nazywanego przez miejscowych Cuicuilco. Prace wykopaliskowe wykazały, że wzgórze jest w rzeczywistości piramidą, która zarosła przez tysiące lat nieużytkowania. W latach 1922-1925 badaniami dowodził archeolog Byron Cummings z Uniwersytetu Arizony. W trakcie odkopywania budowli odkrył, że pod cienką warstwą gleby znajdują się ogromne ilości skamieniałej lawy. Po 9 miesiącach żmudnej pracy, Cummings wraz z pomocnikami, zdołał w końcu odsłonić piramidę.
Budowla posiadała niezwykłą okrągłą formę. Średnica piramidy wynosiła 120 m, a jej wysokość ok. 27 m. Struktura składała się z 4 kondygnacji, a na wierzchołek budowli prowadziły szerokie kamienne schody. Do wzniesienia piramidy budowniczy użyli kamień, bloki ze skały wulkanicznej oraz cegły. Budowla nie posiadała kształtów typowych dla piramidy, jednak archeolodzy i tak ochrzcili ją taką nazwą. Pierwszą zagadką związaną z piramidą były ślady lawy wulkanicznej. Geolog George Hyde spróbował oszacować jej wiek, a wyniki jego badań przyniosły niesamowite informacje. Datowania wskazywały, że lawa ma od 7 do 8 tysięcy lat. Takie wyniki wzbudziły zdumienie w środowisku akademickim, gdyż oznaczałoby to, że piramida jest o co najmniej 2500 lat starsza niż piramidy w Gizie. W sierpniu 1923 roku Byron Cummings napisał artykuł w National Geographic na temat możliwego wieku tajemniczej struktury. Jeśli datowania byłyby prawdziwe to budowla byłaby zdecydowanie najstarszą piramidą na świecie.
W latach 20-tych nie opracowano jeszcze metody datowania radiowęglowego. Dopiero w latach 50-tych dzięki użyciu tej metody udało się ustalić wiek budowli. Na podstawie znalezionych w pobliżu artefaktów archeolodzy ustalili, że pierwsi ludzie osiedlili się tu ok. 1400 r.p.n.e., zaś budowa piramidy rozpoczęła się między 1000 a 800 r.p.n.e. Takie datowanie oznaczało, że budowla wciąż jest najstarszą piramidą w Mezoameryce, jednak nie najstarszą na świecie. Zdaniem naukowców, lawa pochodziła z pobliskiego wulkanu Xitle, który wybuchł w I w.p.n.e. Lawa pokryła wówczas obszar 80km2 i zmusiła budowniczych do porzucenia swoich domów i udania się na północ. Bardzo prawdopodobne, że to właśnie ta emigracja spowodowała powstanie pobliskiej kultury Teotihuacan. W kolejnych latach niewielkie grupy powróciły w okolice piramidy Cuicuilco, jednak na przełomie III i IV w.n.e. doszło do kolejnej erupcji wulkanu, która całkowicie zniszczyła okolicę.
Zagadka związana z wiekiem budowli została rozwiązana, jednak pojawiły się także inne tajemnice. W 1924 roku badacze odkryli przy piramidzie wiele artefaktów, wśród których znajdowały się m.in. intrygujące figurki. Wiele z nich przedstawiało postaci kobiet, bardzo podobne do tych znajdywanych w starożytnej Europie. Najciekawsze z figurek przedstawiały dziwnie wyglądające istoty. Badania wykazały również, że powierzchnia piramidy została przykryta metrową warstwą Ziemi. Zdaniem naukowców oznaczało to, że budowniczy wiedzieli o erupcji wulkanu i starali się zabezpieczyć swoje dzieło. Pozostaje zatem pytanie o to kto i dlaczego skonstruował tę niezwykłą piramidę.
Problem z kulturami starożytnych Indian jest taki, że zostawiali za sobą bardzo mało świadectw pisemnych, przez co ciężko o jakiekolwiek jednoznaczne wnioski. Na podstawie znalezionych w pobliżu artefaktów, osad oraz grobów naukowcom udało się ustalić, że w szczytowym momencie kultura Cuicuilco liczyła ponad 20.000 mieszkańców. Do dziś niewiele jednak wiadomo na temat przedstawicieli tej kultury. Z pewnością stanowili wysoko rozwiniętą społeczność, budując fortyfikacje oraz kanały irygacyjne. Na najwyższej platformie piramidy znajduje się ołtarz, który pierwotnie był przykryty dachem. Struktura była zorientowana w kierunku Słońca w czasie równonocy wiosennej i jesiennej. Na ołtarzu odnaleziono ślady czerwonego barwnika, co zdaniem naukowców oznacza, że mogło tu dochodzić do krwawych obrzędów religijnych.
Wyjaśnienie zgodnie z którym grupa Indian zbudowała piramidę aby dokonywać krwawych rytuałów jest dziś uznawane za najbardziej prawdopodobne. Skonstruowanie takiej piramidy nie przekraczało możliwości dawnych Indian, jednak warto zwrócić uwagę na ewolucję technik budowlanych. Jest to najstarsza piramida w Mezoameryce, co oznacza, że budowniczy od razu skonstruowali tak ogromną budowlę. Inne struktury tworzone w tym samym okresie ograniczały się do niewielkich platform stożkowych oraz pojedynczych domów. Progres techniki budowlanej byłby zatem zadziwiająco duży. Jako że piramida skrywa w sobie wiele tajemnic, skłoniło to niektórych badaczy do poszukiwania innych wyjaśnień.
Jedno z nich zakłada, że pomysłodawcami budowli byli przedstawiciele zaginionej pradawnej ludzkiej cywilizacji, którzy krążąc po świecie krzewili dawną wiedzę, zakładając nowe ośrodki kultury. Argumentem przemawiającym za tym wyjaśnieniem mają być podobieństwa astronomiczne budowli oraz kobiecych figurek, z tymi znajdującymi się w starożytnej Europie. Wg innej hipotezy budowniczymi piramidy mieli być członkowie jednego z zaginionych plemion Izraela, którzy w starożytnych czasach dopłynęli łodziami do Ameryki. Ich historię opisuje Księga Mormona, a w Trzeciej Księdze Nefiego znajduje się opowieść o katastrofie która zniszczyła miasta Nefitów. Ostatnie wyjaśnienie przypisuje autorstwo budowli Indianom z kultury Cuicuilco, jednak piramida miałaby zostać stworzona na cześć tajemniczych istot, przedstawionych w figurkach. W wielu starożytnych kulturach z Ameryki istniały kulty humanoidalnych bogów, którzy przybywali do Indian z nieba. Co ciekawe, Byron Cummings twierdził, że pewnego wieczoru podczas prac wykopaliskowych w latach 20-tych zobaczył na niebie nad ruinami niezwykłe światło, które oddaliło się z niezwykłą prędkością.
Naturalnie brakuje dowodów na poparcie każdego z tych wyjaśnień, dlatego zdaniem archeologów choć budowla jest wyjątkowa, to zapewne wznieśli ją Indianie z powodów religijnych. Piramida w Cuicuilco wciąż pozostaje mało znana, mimo że jest jedną z najciekawszych takich struktur na naszej planecie. Być może kiedyś poznamy odpowiedzi na wszystkie związane z nią tajemnice.
