Na całym świecie znajdujemy niezwykłe budowle wzniesione przed tysiącami lat. Osobliwe struktury budowano na niemal wszystkich kontynentach, w tym także w Europie, która skrywa w sobie wiele tajemnic. Jednym z najlepszych przykładów takich budowli są zagadkowe megality z Minorki w kształcie litery T.
Powierzchnia Minorki wynosi niespełna 700km2, jednak to właśnie na tym małym terenie znajduje się prawie 2000 megalitycznych budowli. Mimo tak ogromnej liczby, wciąż niewiele wiadomo na temat pochodzenia oraz przeznaczenia tych konstrukcji. Zdaniem naukowców pierwsi ludzie osiedlili się na Minorce ok. 2000 r.p.n.e. i stworzyli tzw. kulturę talajocką. To właśnie przedstawicielom tej kultury najczęściej przypisuje się budowę zagadkowych megalitów choć budowniczy nie pozostawili za sobą żadnych śladów pisemnych. Struktury te można podzielić na trzy typy: talayoty, navety oraz te najbardziej tajemnicze, czyli taule w kształcie litery T. Najpopularniejszym typem budowli jest talayot, czyli okrągła konstrukcja wzniesiona z wielkich bloków kamiennych. Niektóre z tych budowli zostały stworzone także na planie kwadratu. Przeciętny talayot zazwyczaj mierzy w obwodzie od 10 do 13 metrów. Te duże kamienne kopce często budowano pośrodku osady oraz otaczano murem. Do dziś nieznana pozostaje funkcja tych budowli – zdaniem naukowców konstrukcje te mogły służyć jako miejsce zamieszkania, magazyn lub też jako strażnice obronne.
Drugi typ budowli z Minorki to naveta czyli grobowiec w kształcie odwróconej do góry dnem kamiennej łodzi. Konstrukcja ma dwie wyraźnie dłuższe i dwie krótsze ściany, wykonane techniką muru cyklopowego a także niewielkie drzwi. Największą taką budowlą jest Naveta d'Es Tudons, która ma prawie 5 metrów wysokości, 14 metrów długości oraz 6 metrów szerokości. Grobowiec ten jest dziś jedną z największych atrakcji turystycznych na Minorce. W latach 50-tych hiszpańscy archeolodzy odkryli w środku navety dwie komnaty, w których znaleziono szczątki ponad 100 osób. W okolicy navet można także znaleźć kamienie, na których widać sztucznie wydrążone otwory. Zarówno navety jak i talayoty są ciekawym przykładem starożytnych budowli, jednak prawdziwą tajemnicą Minorki pozostają megality w kształcie litery T.
Na całej wyspie można znaleźć 35 takich obiektów, znanych pod nazwą taule. Charakterystyczne megality składają się z dwóch bloków kamiennych ustawionych na kształt litery T. Te niezwykłe budowle nie występują nigdzie indziej w obrębie Morza Śródziemnego. Pionowy kamień umieszczano we wgłębieniu wykopywanym w ziemi, zaś drugi blok starannie kładziono na wierzch pierwszego. Struktury te mają do nawet 5 metrów wysokości, a rekordowy Torralba d’en Salord waży ponad 25 ton. Wokół tauli znajdują się okrągłe mury, które czasami przybierają kształt litery U. Archeolodzy odkryli, że taule były głęboko zakopane w ziemię, co ich zdaniem mogło być celowym działaniem budowniczych. Twórcy budowli włożyli wiele pracy w stworzenie tych konstrukcji, jednak ich motywacja do dziś pozostaje nieznana. Istnieje szereg hipotez dotyczących tego, jaką funkcję mogły pełnić te tajemnicze megality.
Pierwsza z nich zakłada, że budowle mogły pełnić funkcję religijną. W okolicy Torralba d’en Salord archeolodzy odnaleźli interesującą figurkę przedstawiającą brązowego byka. Kult byka był znany w wielu starożytnych kulturach, co skłoniło naukowców do uznania, że budowniczy tauli stworzyli te budowle właśnie do tego celu. Zdaniem hiszpańskiego archeologa Mascaro Pasariusa konstrukcja sama w sobie miałaby być przedstawieniem byka. Pionowa płyta symbolizowałaby jego głowę, zaś pozioma jego rogi. Takie wyjaśnienie wydawało się bardzo mało przekonujące, przez co powstały także odmienne hipotezy.
Jedna z nich zakładała, że taule zostały zorientowane wobec wybranych gwiazd z gwiazdozbioru Centaura oraz Krzyża Południa. W czasach budowy konstrukcji gromady gwiazd były widoczne na nocnym niebie, jednak z czasem z powodu precesji osi Ziemi przestały się na nim pojawiać. Z tego powodu po pewnym czasie budowniczy uznaliby taule za bezwartościowe, po czym zdecydowaliby się zakopać je pod ziemią. Ostatnie wyjaśnienie w 1930 roku opracował niemiecki archeolog Waldemar Fenn. W trakcie badań jednej jaskini znalazł malunek przedstawiający różne gwiazdozbiory. Na podstawie tego odkrycia Fenn uznał, że przedstawiciele kultury z Minorki znali się na astronomii. Archeolog odkrył również, że wszystkie taule są zorientowane w kierunku południowym. Po przeprowadzeniu obliczeń Fenn zdał sobie sprawę, że taule mogły pełnić funkcję kalendarza, obliczając ruch księżyca na niebie oraz wyliczając jego zaćmienia.
Do dziś nie wiadomo jakie dokładnie było przeznaczenie tych tajemniczych budowli. Istnieje jednak jeszcze jedna ważna kwestia, o której warto wspomnieć. Co prawda kształt tauli jest wyjątkowy w obrębie basenu Morza Śródziemnego, jednak bardzo podobne budowle w kształcie litery T możemy znaleźć w miejscu nazywanym kolebką ludzkiej cywilizacji. Mowa tu o położonym w Turcji stanowisku archeologicznym Gobekli Tepe, czyli najstarszym sanktuarium stworzonym przez człowieka, datowanym na ponad 10.000 lat. W tym niesamowitym miejscu znajduje się wiele megalitycznych budowli w kształcie litery T, które zostały celowo zakopane przez budowniczych. Wszystko to miało miejsce w czasach bliskich ostatniemu zlodowaceniu. Podobieństwo konstrukcji z Minorki oraz z Gobekli Tepe bardzo zaskoczyło naukowców, jednak zgodnie z obowiązującą teorią to tylko czysty przypadek i megality z Minorki pochodzą z okresu pomiędzy 2000 a 1000 r.p.n.e.
Warto pamiętać, że z datowaniem starożytnych budowli jest taki problem, że często dopasowuje się je do kultur, które zamieszkiwały dany teren. Megalityczne budowle stoją w otwartej przestrzeni, co sprawia, że mogły być używane i adaptowane przez wiele różnych kultur. Przykładowo budowniczy niezwykłych megalitów z Malty oraz Gozo całkowicie opuścili wyspy pozostawiając je niezamieszkałe, a kolejne grupy ludzi które na nie dotarły, wykorzystywały budowle na swój użytek. Być może tajemnicze struktury z Minorki zostały zbudowane przez kulturę talajocką, jednak nie należy wykluczyć możliwości, zgodnie z którą zostałyby przez nią odkryte, po czym zaadaptowane do własnych potrzeb. Mimo że od ich budowy minęły już tysiące lat to wciąż niewiele wiemy na temat pochodzenia oraz przeznaczenia zagadkowych megalitów w kształcie litery T. Taule z Minorki to kolejne budowle które pokazują nam jak niewiele wiemy o historii ludzkiej cywilizacji.
