Jak sprawić, żeby komputer tworzył teorie spiskowe i co to ma wspólnego z ich lepszym zrozumieniem?
Dla wszystkich, których mniej ciekawią techniczne szczegóły
Nauczyliśmy komputer wymyślać teorie spiskowe. Serio. Tym samym oszczędziliśmy długich godzin pracy redaktorom serwisów w rodzaju strefatajemnic.onet.pl, niektórym dziennikarzom, a nawet ministrom zaciekawionym np., czym są chemitrails i czy to groźne.
grafika/mitologiawspolczesna
Teraz WSZYSTKIE teorie spiskowe będzie można znaleźć w jednym miejscu. Wcześniej czy później komputer wygeneruje wszystko, o czym tylko pomyślałeś, to, o czym bałeś się nawet pomyśleć, a także – co oczywiste – tę jedyną Prawdziwą Teorię, która mówi o tym, kto NAPRAWDĘ rządzi światem.
Czekamy na Nobla.
-----------------------------------............................-------------------------------
A teraz dla tych, którzy nie wierzą nam na słowo i chcieliby poznać trochę technicznych szczegółów.
Jak są zrobione te wszystkie teorie?
Każdy, kto kiedykolwiek miał bliższą styczność z teoriami spiskowymi, zwrócił pewnie uwagę na ich charakterystyczną powtarzalność. Istnieją pewne wzory czy scenariusze, które przewijają się przez opowieści, uporczywie powracając we wciąż nowych formach.
Zmieniają się antybohaterowie (np. raz są nimi Żydzi, innym razem masoni czy jezuici), ewolucji podlegają techniki szkodzenia (zatruwanie studni ustępuje dziś miejsca chemikaliom w żywności), ale same sposoby, w jakie ludzie opowiadają o braku poczucia kontroli nad światem i związanym z tym uczuciu zagrożenia, pozostają zaskakująco niezmienne. Lub raczej, by ująć rzecz ściślej, zmieniają się w bardzo określony sposób, który podlega niemal matematycznemu opisowi.
Maszyna semiotyczna
Stosując narzędzia narratologii, poddaliśmy teorie spiskowe analizie, wyodrębniając powtarzające się motywy i scenariusze, ale także charakterystyczne sposoby opowiadania. Okazało się, że zastosowanie narzędzi strukturalnych pozwala przetłumaczyć zbiór niepowiązanych na pozór historii (w których tylko intuicyjnie dostrzegamy podobieństwo) na trzy główne tabele zestawiające odpowiednio:
-najczęściej występujące postaci (tzw. „aktantów”) i przedmioty;
-łączące ich sekwencje (np. X kradnie przedmiot Y; X zatruwa przedmiot Y, czyniąc go niezdatnym do użycia);
-retoryczne formy opowiadania (np. „czytałem ostatnio w gazecie”, „znajomy opowiadał mi”, „badania naukowe potwierdzają, że…”), na które składają się i rozbudowane chwyty narracyjne, i rzeczy tak elementarne, jak sam dobór słów.
W ten sposób otrzymaliśmy coś w rodzaju „tablicy Mendelejewa” dla teorii spiskowych. Każda nowa teoria daje się opisać poprzez rozpoznanie występujących w niej obiektów, sekwencji i chwytów narracyjnych. Np. kosmici (obiekt, aktant) mogą porywać dzieci (drugi obiekt, przedmiot), zabijać dzieci, zastępować je klonami – wszystko to różne sekwencje z wykorzystaniem tych samych dwóch obiektów.
O porwaniach, morderstwach czy zastępowaniu możemy opowiedzieć np. za pomocą narracji „widziałem na własne oczy”, ale też za pomocą „badania naukowe pokazują” – wplatając tym samym ten sam scenariusz w różne dyskursy czy nawet gatunki literackie (osobistej relacji, naukowy, dziennikarstwa śledczego itp.).
Teraz możemy zabrać się za czytanie wszystkich teorii, które tylko wpadną nam w ręce (tudzież ekrany) i przyporządkowywać je do poszczególnych pól tabeli. Jeśli w danej opowieści pojawia się nowy aktant czy nowy przedmiot, dodajemy go po prostu do listy, tworząc tym samym cały ciąg nowych teorii, które rodzą się z podstawienia nowego sprawcy do starych historii.
Warto zauważyć, że dokładnie w ten sposób dzieje się to w prawdziwym świecie, gdzie nowi „obcy” czy „wrogowie” bardzo często przejmują na siebie cały bagaż uprzedzeń i negatywnego folkloru związanego z dawnymi przeciwnikami lokalnej wspólnoty.
Maszyna informatyczna
W tym momencie do akcji wkracza komputer. Dobre zegarmistrzowskie motto mówi: jeśli można coś rozebrać na części pierwsze – zwykle można to także złożyć. Skoro jednak dysponujemy uniwersalną matrycą, możemy wygenerować wszystkie możliwe teorie spiskowe!
W tym celu wystarczyło tylko stworzyć bazy MySQL zawierające obiekty, sekwencje i formy narracyjne. (Dla dociekliwych: w praktyce te dwie ostatnie bazy są w naszym generatorze nieco wymieszane. Baza Scenariusze gromadzi sekwencje połączone z rozbudowanymi formami narracyjnymi, podczas gdy baza Detale zbiera „przygodne” wyrażenia tworzące konkretną, unikalną opowieść.)
Co ciekawego mówi nam to o teoriach, spiskach, ludziach i komputerach?
Przeprowadzona przez nas analiza pozwala w nowy sposób wyodrębnić reguły gatunkowe teorii spiskowych (a więc w nowy sposób określić, co to właściwie jest teoria spiskowa). Zbudowana przez nas definicja ma charakter algorytmiczny tj. polega na podaniu przepisu, którego realizacja pozwala generować teorie.
Jest to nowy wobec klasycznych modeli typ definicji, stanowiący jak gdyby udoskonaloną enumerację (ujmując rzecz prosto: zamiast wypisywać po kolei wszystkie obiekty, które spełniają definicję, podajemy uniwersalny przepis na wygenerowanie ich wszystkich).
Szybka powtórka z polskiego
I jeszcze taka ciekawostka. Poważną przeszkodą był w naszej pracy fleksyjny charakter języka polskiego. Bardzo łatwo „nauczyć” komputer list aktantów i przedmiotów ich działań, jednak żeby wykorzystać tę wiedzę w sposób narracyjny, maszyna potrzebuje także pełnej znajomości odmiany przez przypadki czy rekcji wykorzystanych czasowników (np. porywają + BIERNIK [kogo, co], ale przyglądają się + CELOWNIK [komu, czemu]).
Jeżeli dodać do tego nieobliczalne reguły typu „3 fakty” (MIANOWNIK) ale „5 faktów” (DOPEŁNIACZ) to dostajemy przepis na pół miesiąca intensywnego i niezwykle frustrującego debugowania… (Dzięki wszystkim beta testerom!)
Bądźcie więc, prosimy, wyrozumiali, jeżeli maszyna zaskoczy was jakimś niecnym NARZĘDNIKIEM tam, gdzie powinien koić oczy czuły BIERNICZEK. Po dwóch tygodniach intensywnych testów sami zaczęliśmy wierzyć w najgorsze teorie spiskowe dotyczące genezy języka polskiego…
