Foto: Shutterstock
Potrafisz wziąć sprawy w swoje ręce, ale też pracować w zespole. Masz ponadprzeciętną inteligencję. Lubisz sport, ale spędzasz więcej czasu na jego oglądaniu niż praktykowaniu.
W 1948 roku psycholog Bertram Forer przeprowadził eksperyment. Dał w grupie studentów do wypełnienia test osobowości. Następnie każdemu z nich na podstawie tego testu dał indywidualną analizę jego osobowości, a studenci mieli określić na ile trafna była analiza. Wyniki były dość wysokie, średnia ocena w skali od 0 do 5 wyniosła 4.26. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że analizy byłe lipne. Wszyscy studenci dostali do przeczytania ten sam tekst, który powstał jako zlepek zdań zaczerpniętych z horoskopów.
Na tej podstawie Forer sformułował obserwację, nazywaną dzisiaj jego nazwiskiem, że ludzie mają tendencję do interpretowania ogólnych stwierdzeń jako trafnych określeń swojej własnej osobowości. Efekt Forera wymaga by robiący badanie reprezentował jakiś autorytet wobec badanego, profesor uczelni, wymyślna nazwa testu, powołanie się na badania naukowe oraz by prezentowany opis był trochę rozmyty i raczej pozytywny, z wykorzystaniem stwierdzeń typu ‚czasami’, ‚zdarza się’, aby badany mógł możliwie prosto dorobić sobie doń swój własny kontekst.
Eksperyment Forera powtarzano w różnych wariantach. Psycholodzy Snyder i Shenkel w 1975 opublikowali wynik eksperymentu, w którym podzielili uczestników na trzy grupy i każdemu z nich dali do przeczytania i oceny horoskop. W pierwszej uczestnicy nie podali żadnych danych o sobie, tutaj wynik wynosił 3.24. W drugiej uczestnicy podali miesiąc i rok urodzenia, uzyskany wynik 3.76. W ostatniej podawana była pełna data urodzenia i najwyższy wynik 4.38. Rezultaty eksperymentu były tym wyższe, im bardziej badany był przekonany, że opis został przygotowany specjalnie dla niego.
W innym badaniu studenci wypełniali prawdziwy test osobowości, naukowo opracowany na potrzeby agencji federalnych USA do wydawania zgody na dostęp do informacji niejawnych. Następnie udostępnili studentom dwa raporty z rezultatami, z prośbą o wskazanie który lepiej pasuje. Pierwszy zawierał prawdziwe wyniki, drugi podobny był do tego z eksperymentu Forera. Ponad połowa badanych wybrała zmyślony opis osobowości, prawdopodobnie dlatego że był bardziej ogólny i interpretowany bardziej pozytywnie.
